(NGÔ TƯỚNG CÔNG TỪ)
Từ đường là nơi hội tụ của vong linh tiên tổ và các bậc sinh thành, là nơi hội tụ của tâm linh, hàn huyên con cháu. Con cháu dù ở gần hay xa, tâm trí bao giờ cũng hướng về từ đường Tổ. Hằng năm cứ đến ngày giỗ Tổ, con cháu lại tập trung về từ đường thắp hương khấn vái tiên Tổ phù hộ. Anh em con cháu gặp nhau tay bắt mặt mừng, hàn huyên tiên tổ, bàn việc cúng lễ, tu sửa từ đường, bổ xung đồ thờ làm sao cho ngôi từ đường ngày một khang trang, sạch sẽ, đẹp đẽ hơn.
Từ thế kỷ 17 con cháu đã lập từ đường thờ tổ ở xã Tang Trữ ( Thôn Vọc xã Nam Dương ngày nay 2005). Thế kỷ thứ 17, 18 trong nước loạn lạc, con cháu phải chạy tản cư. Đến khi đất nước yên bình, Vua Gia Long lên ngôi năm 1802, năm 1806 ra chiếu dân cư đâu về đấy, yên ổn làm ăn, anh em cụ Ngô Cảo, Ngô Thản và anh em cụ ngô Huyên, Ngô Huy Sản ( đời thứ 17) về giáp bản của bản xã xây dưng 3 gian nhà thờ ( đặt tên là Thế Đức Đường) tường đất mái rạ cột xoan lập Giáp Thiện ( Xóm 7 Bái Dương ngày nay). Gian giữa thờ cụ Thủy Tổ Ngô Bật Lượng, đỗ Tiến sỹ khoa Canh Tuất năm 1550. Cụ từng làm Đại Lý Tự Khanh, quan Tả Thị Lang bộ lại, tước Phụng Công Hầu, đi xứ nhà Minh, được tặng Binh Bộ Thương Thư, gian đông thờ Thông Chương Đại Phu, Cụ tổ nghành Trưởng. Gian tây thờ Gia Hạnh Đại Phu, Cụ Tổ nghành thứ. Ngôi từ đường đã được nhiều lần tu sửa và nâng cấp.
Lần thứ nhất: Tu sửa năm 1823.
Lần thứ 2: Tiến sỹ Ngô Thế Vinh (cháu đời thứ 8) trùng tu, cột lim và các loại gỗ khác, mái tre, lợp rạ, 3 mặt tường đất cao chưa đầy 4 thước (1m600) . Cảnh quan phía trước sáng sủa đẹp đẽ.
Lần thứ 3: Đến năm 1919 Cụ Ngô Phục Phác (Đời thứ 10) đi quyên tiền con cháu ở các nơi về tu sửa từ đường: cột gỗ lim, tường gạch mái ngói (3 gian thờ như bây giờ) – (trong gia phả có ghi lại quá trình tu sưả quyên góp)
Lần thứ 4: Năm 1937 Cụ Ngô Lũ, Cụ Ngô Ngọc Diệp, Cụ Ngô Như Lâm (Đời thứ 11) đi quyên tiền con cháu trong dòng họ ở các nơi về tu sửa lại 3 gian nhà thờ, xây mới 5 gian bái đường tường gạch , mái ngói và xây cổng từ đường Ngô Tướng công từ.
Năm 1973 một số con cháu (Đời thứ 12 và đời thứ 13) đã phá cổng lấy gạch bán để tu sửa từ đường bị hỏng (một số người không tán thành đưa ra kế hoạch đi quyên tiền về sửa chữa). Cũng thời gian này đã xây ngăn 5 gian bái đường thành 2 gian buồng lồi đi ở giữa và phá đôi Hổ chầu đắp nổi.
Lần thứ 5: Năm 1982 Cụ Ngô Nhật Minh cùng các cụ Ngô Ngọc Thực, Ngô Đình Nguyên (Đời thứ 12) , Ngô Cầu đã đi quyên tiền con cháu để xây lại cổng, mãi đến năm 1992 việc xây cổng mới hoàn thành (có một số con cháu nghành cụ Ngô Thế Kỳ ở Yên Lộc Ý Yên sang sửa giúp công sức)
Lần thứ 6: Năm 1994-1995. Ngôi bái đường bị hư hỏng nặng, cửa nhà thờ bị gãy nát, các cụ Ngô Ngọc Hòa, Ngô Ngoc CẬn, Ngô Ngọc Thực, Ngô Đình Nguyên, Ngô Nhật Minh, Ngô Nhật Tỉnh ( dời thứ 12 ) cùng các ông Ngô Văn Cầu, Ngô Thế Hiển, Ngô Đăng ( dời thứ 13 ) cùng các con cháu đời thứ 14, 15 đã đi quyên tiền về tu sửa việc tu sửa nâng cấp đã hoàn thành tốt đẹp. Các con cháu còn chú ý mua sắm tiến cúng đồ thờ, cửa cổng, của bái đường, đắp lại Hổ chầu.
Ngày nay ngội từ đường Tổ ngày một khang trang, sạch sẽ, đẹp đẽ cũng là nhờ có công các cụ các ông các bà, cha, mẹ ngày xưa đã nêu cao lòng hiếu thảo, chăm lo việc thờ cúng tổ tiên chu đáo. Các con cháu ngày nay noi gương luôn luôn giữ gìn việc bảo vệ không ngừng tu sửa ngôi từ đường ngày càng tráng lệ.
Thật đúng như câu đối cụ cử nhân Ngô Lập Chi viết.
Con cháu còn, tổ tiên vẫn còn, nòi giống họ Ngô sinh sản mãi
Đường cơ mới, phong quang đều mới, Đình từ Giáp thiện vững bề lâu.
Ghi chú:
Về đất dai sổ địa chính của xã ghi năm 1993 là 380 m2, . Giấy chứng nhận quyề sử dụng đất của Ông Ngô Năm ( người coi giữ từ đường từ năm 1980- 2001) cũng ghi đất từ đường là 380 m2,.
- Đất từ đường là một mảnh đất hình chữ nhật có chiều dài là 22 m 60, chiều rộng là 13,8m. Diện tích 13,8 x 22,6 m = 311 m2, lấy chẵn 312 m2,
- Đất lối đi 3 m10x 22,6 m= 68 m2,
- Cộng 380 m2,
- Trước cải cách ruộng đất năm 1956 có 1 mẫu ruộng và 1 mẫu 1 sào vườn, sau cải cách ruộng đất chỉ còn lại 2 sào 10 thước. Đến khi tổ chức hợp tác xã cấp cao thì không còn ruộng và vườn nữa.
- Ruộng và vườn họ cho thuê lấy tiền giỗ hằng năm ( giố Thủy Tổ vào ngày 18 tháng 12 và cúng xôi mới vào ngày 29 tháng 10 )
- Ngày nay không còn tiền ruộng thì con cháu ở quê đóng góp tiền 4 giỗ.
1, Giỗ Cụ Thủy Tổ vào ngày 18 tháng 12
2, Giỗ Cụ Tổ Bà vào ngày 26 tháng 4
3, Giỗ Cụ Thông Chương đại phu vào ngày 17 tháng 7
4, Giỗ Cụ Gia Hạnh đại phu vào ngày 20 tháng 10
– Năm 1945 -1946 khu bộ Việt Minh mượn từ đường làm trụ sở khu Cộng hòa. Từ năm 1966 đến 1972 ( kháng chiến chống Mỹ) Ủy ban xã mượn làm văn phòng xã và phòng họp của các lớp học chính trị, quân sự của huyện Nam Trực.
Nam Dương tháng 6 năm 2005
Người viết
Ngô Ngọc Hòa